Yenidoğan: Minik Savunmanın İlk Nefesi
Anne karnında, senden aldığı antikorlarla korunduğu o sıcak ve güvenli dünyadan çıkan bebeğin, artık kendi bağışıklık sistemini geliştirmeye başlıyor. Doğumdan sonra anne sütü, ona kısmi bir koruma sağlasa da bu doğal bağışıklık tüm hastalıklara karşı yeterli değildir. Aşılar, özellikle difteri, boğmaca, menenjit ve kızamık gibi ciddi ve bulaşıcı hastalıklara karşı savunma sistemini güçlendirir.
En güncel ve güvenilir aşı uygulamaları hakkında detaylı bilgiye ulaşmak için T.C. Sağlık Bakanlığı Ulusal Aşı Takvimi'ne ve bilgilendirici T.C Sağlık Bakanlığı Aşı Portalı'na başvurmanızı öneririz.
Unutmayın, aşılama süreci her bebek için farklılık gösterebilir. Aşı yaptırmak da yaptırmamak da ebeveynler için hassas ve kişisel bir tercihtir. Ancak her iki durumda da en doğru kararlar sizi ve bebeğinizi yakından tanıyan sağlık profesyonelleriyle birlikte, özenle değerlendirilmelidir. Karar ve sorumluluk, bilgiye dayalı şekilde ve uzman desteğiyle birlikte alınmalıdır.
İlk Aşı: Hepatit B
💉Hepatit B Aşısı
3 doz şeklinde uygulanan Hepatit B aşısının ilki, doğumdan sonraki ilk 24 saat içinde uygulanır. Halk arasında “sarılık aşısı” olarak da bilinen bu ilk doz, bebeğinin karaciğerini etkileyebilecek Hepatit B virüsüne karşı ilk kalkanı oluşturur.
Hepatit B kan ve vücut sıvıları yoluyla bulaşabilen, tedavi edilmezse karaciğerde ciddi hasara hatta siroz ve kansere bile yol açabilen bir virüstür. Birinci ayın sonunda ikinci dozu geldiğinde ise bu zırh pekişir, bebeğin vücudu “Hepatit B’yi tanıdım, nasıl savunacağımı da öğreniyorum” diye not düşer.
Elbette, her aşamada bebeğinizin doktoruyla birlikte değerlendirme yapmanız, oldukça önemlidir.
2. Ay: Kocaman Koruma Paketi
İkinci ay, bebeğinin hem büyüme hem de bağışıklık sistemi için kritik bir dönemdir. Doğumdan sonraki ilk haftaların ardından, birden fazla hastalığa karşı koruyarak bağışıklık sisteminin daha güçlü temellerini atar
Bu dönemde bebeğine 3 önemli aşı uygulanır. Bu dönemde uygulanan aşılar; Beşli Karma Aşı (DaBT-İPA-Hib), Konjuge Pnömokok Aşısı ve Rotavirüs Aşısıdır. Detaylarına geçmeden önce, her aşamada mutlaka bebeğinin doktoruyla birlikte hareket etmen gerektiğini unutma.
💉Beşli Karma Aşısı (DaBT - İPA Hib – HepB)
Bebeğin ikinci ayını doldurduğunda yapılan bu aşı, aslında tek bir iğneyle 5 ayrı hastalığa karşı koruma sağlayan çok güçlü bir koruyucudur. Tıp dilinde Beşli Karma Aşı olarak bilinir; halk arasında da sıkça böyle anılır.
Beşli Karma Aşısı tek bir enjeksiyonla beş hastalığa karşı koruma sağlar. Bu hastalıklar; difteri (boğazda ciddi enfeksiyon), boğmaca (şiddetli öksürük krizleri), tetanoz (kas kasılmaları ve kilitlenme), Haemophilus influenzae tip b (menenjit ve zatürreye yol açabilen bakteriyel enfeksiyonlar) ve inaktif polio virüsüdür (felce neden olabilen viral hastalık).
Bu aşı, bebeğin canını daha az yakmak için tasarlanmış pratik bir uygulamadır ve erken dönemde bu ciddi hastalıklara karşı bağışıklık sağlar. İlk dozun ardından 4. ve 6. aylarda yapılacak ek dozlarla bağışıklık sistemi desteklenir.
💉 Konjuge Pnömokok Aşısı (KPA)
Bebeğinin ikinci ayında yapılan Konjuge Pnömokok Aşısı, zatürre, menenjit ve kan zehirlenmesi gibi ciddi enfeksiyonlara neden olabilen pnömokok bakterilerine karşı koruma sağlar. Halk arasında "zatürre aşısı" olarak da bilinen KPA, bebeğin hayatının ilk yılında kritik öneme sahiptir.
Aşı, toplam üç doz hâlinde uygulanır. İlk doz ikinci ayda, ikinci doz dördüncü ayda ve pekiştirme dozu ise on ikinci ayda yapılır. Bu zamanlama, bağışıklık sisteminin mikrobu tanıyıp ilerleyen dönemde güçlü bir şekilde yanıt verebilmesini sağlar.
💉 Verem Aşısı (BGC)
BCG aşısı, bebeğin ikinci ayını doldurduğu dönemde tek doz olarak uygulanır. Halk arasında “verem aşısı” olarak bilinen BCG aşısı, özellikle küçük yaşta geçirilen ağır tüberküloz (verem) enfeksiyonlarını önlemek amacıyla uygulanır.
Bağışıklık sistemi henüz tam gelişmemiş 5 yaş altı çocuklar için verem hızlı ilerleyebilen ciddi bir hastalıktır. BCG aşısı, özellikle verem taşıyıcısıyla teması olan çocuklara karşı güçlü bir koruma sağlar.
Aşı sonrası hafif ateş, kızarıklık ve kabuklanma normaldir. Ancak her bebeğin tepkisi farklı olabileceğinden, aşı kararı ve sonrası takip süreci mutlaka doktorunuzla birlikte değerlendirilmelidir.
İşte bu üç adımla minik bebeğin, mikroplar geldiğinde “Seni tanıyorum, nasıl savaşacağımı biliyorum!” diyerek kocaman bir kalkanla karşılıyor.
4. Ay: Zırhı İkinci Kez Sarmak
Miniğinizin bağışıklığı bir kez tanımak yetmez; bu ayki tazeleme dozu, hatırlatma niteliğinde ve çok önemli.
İkinci ayda yaptırdığınız ; Beşli Karma Aşısı (DaBT - İPA Hib – HepB), Konjuge Pnömokok Aşısı (KPA) koruması aşılarının 2. Dozları bebeğin savunma hafızasını güçlendirir.
Şöyle düşün: İlk ders kitapta verilen temel bilgiler gibiyse, şimdi o bilgileri tekrar okuyup iyice ezberleme zamanı. Vücudu, bir kez tanıdığı düşmanı unutmasın, gerektiğinde hızla savunmaya geçsin diye bu turu es geçmiyoruz.
6. Ay: Savunmayı Tamamlama
Sevgili anneciğim, altı aylık döneme geldiğimizde Beşli Karma Aşısı (DaBT - İPA Hib – HepB) son dozu hem de Oral Polio Aşısı (OPA) ilk dozu yapılır.
💉 Oral Polio Aşısı (OPA)
Oral Polio Aşısı (OPA), çocuk felci (poliomyelit) hastalığına karşı koruma sağlamak amacıyla geliştirilen, ağız yoluyla uygulanan bir aşıdır. Bu aşı çocuk felci virüsünün sindirim sisteminde çoğalmasını engelleyerek hem bireysel hem de toplumsal bağışıklık sağlar. Aşılanan bireylerin bağırsaklarında virüse karşı direnç gelişir, bu da virüsün yayılmasını önler
Ağır bağışıklık yetmezliği olan bireylerde veya kanser tedavisi görenlerde (özellikle lösemi hastalarında) OPA aşısı uygulanmamalıdır. Ayrıca, evde kanser tedavisi gören bir birey varsa, çocuğa OPA aşısı yapılması ertelenmelidir.
Çocuk felci, ciddi ve kalıcı sakatlıklara yol açabilen bir hastalıktır. Bu nedenle, OPA aşısının zamanında ve doğru şekilde uygulanması hem bireysel sağlık hem de toplum sağlığı açısından büyük önem taşır.
Bu uyumlu dokunuşlar, minik bedenin bağışıklığını bir kale gibi örer. Artık bebeğin, karşılaşacağı çoğu virüs ve bakteriye karşı içten içe güçlü bir “Ben hazırım” mesajı taşır.
12. Ay: Yeni Ufuklar
Bir yaşına varan bebeğin, sırada tamamen farklı üç konu var:
💉 KKK Aşısı (Kızamık, Kızamıkçık, Kabakulak)
KKK aşısı, kızamık, kızamıkçık ve kabakulak gibi ciddi ve bulaşıcı hastalıklara karşı koruma sağlayan önemli bir aşıdır. Halk arasında “üçlü karma aşı” ya da sadece “kızamık aşısı” olarak bilinir.
Genellikle çocuk on iki aylık olduğunda ilk dozu yapılır. Fakat bazı özel durumlarda, örneğin salgın riski varsa ya da çocuk riskli bir bölgeye seyahat edecekse, dokuzuncu ayda bir “erken doz” uygulanır. Bu erken doz, on ikinci ayda yapılacak asıl aşıyı geciktirmez, aksine bağışıklık sistemini daha hazırlıklı hâle getirir. Ardından, genellikle 4-6 yaş arasında ikinci bir hatırlatma dozu yapılır ki bu bağışıklığın kalıcılığını pekiştirir.
💉 Suçiçeği Aşısı
Su çiçeği aşısı, tıptaki adıyla Varicella aşısı, çocukluk çağının yaygın ama bazen beklenmedik kadar zorlu geçebilen hastalıklarından biri olan su çiçeğine karşı koruma sağlar.
Genellikle halk arasında “bir kere geçince ömür boyu bağışıklık kazandırır” diye bilinir ama bu hastalık, yüksek ateş, kaşıntılı döküntüler, ciltte iz kalma riski ve nadiren de olsa zatürre, beyin iltihabı gibi komplikasyonlarla küçük bedenleri zorlayabilir. Bu nedenle, su çiçeği aşısı sadece çocuğu değil, onunla temas eden herkesin sağlığını korumak adına çok kıymetlidir.
Aşı, on ikinci ayda ilk doz olarak uygulanır ve bağışıklığın tam gelişmesi için 4-6 yaş arasında ikinci bir hatırlatma dozu önerilir
Halk arasında “zatürre aşısı” olarak bilinen Konjuge Pnömokok Aşısı (KPA), bebekleri zatürre, menenjit ve orta kulak iltihabı gibi ciddi hastalıklardan korur. 3 doz şeklinde uygulanan bu aşının son dozu on ikinci ayda yapılılır. KPA aşısının pekiştirme dozu, bağışıklığın daha kalıcı ve güçlü olmasını sağlar.
Bu üçlü dörtlü dokunuş, bebeğinin bağışıklığını genişletir ve çeşitlendirir, farklı tehditlere karşı da kendini koruyacak şekilde hazırlanmıştır.
Hatırlatmalar: Güvenliğe Devam
Anneciğim, aşı yolculuğu bebeklikte başlar ama bitmez; zaman zaman hatırlatma dozları gerekir.
On sekiz aylık dönemde yapılan Beşli Karma Aşı (DaBT-İPA-Hib), Konjuge Pnömokok Aşısı ve Rotavirüs Aşısı ve Opa hatırlatmaları, ilk yıllarda oluşturulan savunmanın zamanla zayıflayan parçalarını yeniler. Yani ilk bir yıldan sonra da bağışıklık serüveni devam ediyor.
Hepatit A, kirli su ve gıdalarla bulaşabilen, karaciğeri etkileyen bulaşıcı bir hastalıktır. Özellikle küçük yaşlarda çoğu zaman fark edilmeden geçse de ilerleyen yaşlarda daha ağır tabloya yol açabilir. Bu nedenle on sekizinci ayda ilk dozu, altı ay sonra da ikinci dozu uygulanır. Aşı, vücuda bu hastalığı tanıtarak kalıcı bir bağışıklık oluşturur.
Ayrıca daha önce tanıttığımız KKK (kızamık, kabakulak, kızamıkçık) aşısının da dört yaşında yapılan ikinci dozu vardır. Bu tekrar dozlar, bağışıklık sisteminin güçlü kalmasını sağlar ve ömür boyu koruma hedeflenir.
Burada yer alan bilgiler bir sağlık önerisi değildir. Ve unutma, aşı yaptırıp yaptırmamak bireysel bir karardır ve en doğru karar, doktorunuza danışarak çocuğunuzun özel sağlık durumuna göre birlikte alınmalıdır.
Blog yazılarımız çok merak edilen sorulara kısa ve pratik cevaplar sağlamak amaçlıdır. Kendi okumalarımız, deneyimlerimiz ve araştırmalarımız sonrası tamamen fikir vermek niteliğindedir. Tüm anne ve bebeklerin kendilerine özgü şartlarına istinaden en doğru tavsiye ve uygulama önerilerine doktorlarına danışarak erişeceklerini hatırlatmak isteriz.
